ری، از کهن‌ترین شهرهای ایران و جهان است و قدمتش به هفت قرن پیش از میلاد مسیح می‌رسد. در کتاب‌های مقدس زرتشتیان، از آن با نام «رَغه» یاد شده و برخی منابع، ری را زادگاه زرتشت قلمداد کرده‌اند. ری، در دوران هخامنشیان، از مناطق آباد و مهم ایران به شمار می‌آمد و در قرون اولیه اسلام نیز از مهم‌ترین مراکز جمعیتی و سیاسی جهان، و مدت‌ها پایتخت سلسله آل بویه و در عهد سلجوقیان نیز شهری بسیار مهم و بزرگ و پرجمعیت بوده است. در کتیبه بیستون نیز که از داریوش بر جای مانده، کلمۀ «رگا» ذکر شده است که از نام‌های باستانی ری است. در زمان خلفای عباسی، ری را «محمدیه» نامیدند؛ چرا که محمد، یا همان مهدی خلیفه عباسی که در زمان ولیعهدی خویش ساکن ری بود، شهر را تجدید بنا کرد و نام خود را بر آن نهاد؛ اما پس از دوره عباسی، نام ری بازگشت.
نژاد مردم ری: پیش از اسلام ساکنین این منطقه غالباً آریایی نژاد بودند و به علت مجاورت با مازندران و گیلان، همواره گروه کثیری از بومیان سواحل جنوبی دریای خزر که عموماً دیلم نامیده می‌شدند و مردمی رشید و ستیزه جو بودند؛ در این شهر زندگی می‌کردند. اقلیتی یهودی نیز در این شهر زندگی میکردند و پس از فتح شهر به دست مسلمین گروهی از اعراب هم ساکن ری شدند و در نتیجه جمعیت این شهر مخلوطی شد از آریایی، عرب، دیلم و ترک.یعقوبی می‌نویسد: اهل ری آمیخته ای از عجمند و عرب در آن اندک است.
خلق و خوی مردم ری: استخری، ابن حوقل و مقدسی و بسیاری از جغرافی دانان دیگر مردم ری را به جوانمردی، مروت و خردمندی و زیبایی چهره ستوده‌اند.
شهرری پس از اسلام: همانطور که اشاره شد شهرری در دوران پس از اسلام از رونق  و شکوه برخوردار بود چنانچه در دوران آل بویه و سلجوقیان به عنوان پایتخت انتخاب شد. این عظمت و شکوه به قدری بود که در اکثر کتبی که از قرن اول هجری تا قرن هفتم نوشته می شوند نامی از شهرری به میان آمده است.
بعد از حمله مغول در اوایل قرن هفتم هجری شهر دچار ویرانی های جبران ناپذیری می‌شود و دیگر رونق گذشته خود را بدست نمی‌آورد. از این زمان به بعد تا دوران صفویه شهرری به مانند روستایی کوچک مطرح بوده است و فقط در زمان صفویه به خاطر وجود مزار حضرت عبدالعظیم حسنی^(ع) و دو امامزاده همجوارش و تحت توجه شاهان صفوی رونقی نسبی به خود می‌گیرد. در واقع باید به این نکته اشاره داشت که حیات مدنی و فرهنگی شهرری بعد از حمله مغول مدیون وجود آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی^(ع) می‌باشد.
حضرت عبدالعظیم^(ع) فرزند عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن حسن بن علی ابن ابیطالب^(ع) است. ایشان به دستور امام هادی^(ع) در دوره خلافت المعتز الله عباسی از سامرا به ری هجرت کردند.از زمان ولادت اطلاع دقیقی در دست نیست، اما وفات وی حدود سال 250ه.ق چند سالی پیش از شهادت امام علی النقی^(ع) (254ه.ق) بوده است.از حضرت عبدالعظیم یک حدیث بلاواسطه از امام رضا^(ع)، بیست و چهار حدیث از امام جواد^(ع) و ده حدیث از امام هادی^(ع) نقل شده است که نشان می‌دهد ایشان زعامت این سه امام را درک کرده است.
از مطالعه تاریخ زندگانی حضرت عبدالعظیم^(ع) این مطلب روشن می‌شود که او نسبت به ائمه زمان خود اخلاص و اعتقاد کامل داشته اند و در زمان خود دارای موقعیت علمی ممتاز بوده اند و با بزرگان شیعه و روات درجه اول مجالست داشته اند، هم نشینی ایشان با هشام بن حکم، ابن ابی عمیر، علی بن جعفر و حسن بن محبوب که از مشایخ زمانه خود بوده اند، گویای مقام عالی ایشان است.
حضرت عبدالعظیم^(ع) در دوران خلافت المعتز به ری آمدند و از طرفی می‌دانیم که وفات ایشان قبل از سال 254 ه.ق که تاریخ شهادت امام علی النقی^(ع) است، روی داده است که از این می توان مشخص کرد ، درگذشت وی بین سال های 252-254 ه.ق است و بیشتر منابع وفات ایشان را سال 252ه.ق در شهرری ذکر کرده‌اند.
حضرت عبدالعظیم^(ع) به جزء احادیث، دو کتاب تالیف کرده اند، یکی به نام «خطب امیرالمومنین» که فرمایشات حضرت علی^(ع) که در نهج البلاغه موجوداند و دیگر کتابی است به نام«یوم و لیله» که با موضوع اخبار ائمه اطهار می‌باشد.
بنای آستان حضرت عبدالعظیم^(ع): در رساله منسوب به صاحب بن عباد که خود صد سال پس از حضرت عبدالعظیم^(ع) درگذشت، به مزار فعلی که در آن زمان مشخص بوده و مردم به زیارت آن می‌رفته اند، اشاره شده است؛ این می‌رساندکه بقعه پیش از آن تاسیس گردیده است. اما انتساب این عمل خیر به محمد بن زید داعی(287-275ه.ق) از همه کس محتمل تر است زیرا از آن به عنوان مردی نیکو و همچنین پسر عموی حضرت عبدالعظیم^(ع) یاد کرده اند.
بانی ساختمان اصلی حرم و هسته مرکزی بقعه و گنبد، وزیر شیعی برکیارق بن ملکشاه سلجوقی موسوم به مجدالملک براوستانی قمی در قرن پنجم هجری است؛ از متن برخی اسناد بر می‌آید که آستان حضرت عبدالعظیم^(ع) در دوره های بعد به خصوص زمان ایلخانان با تغییر و تحولاتی همراه بوده است و دلیل آن کتیبه روی صندوق منبت حضرت می‌باشد که در تاریخ 725ه.ق بر روی آن دیده می‌شود، همچنین در عصر تیموریان نیز اقداماتی برای بازسازی حرم انجام شده است.
پس از این دوران ، در دو دوره صفویه و قاجاریه آستان حضرت عبدالعظیم^(ع) شاهد تغییر و تحولات گسترده ای بود. شاهان صفوی به دلیل شیعه بودنشان و همچنین رساندن نسبشان به حمزه بن موسی الکاظم^(ع) که در این مکان مدفون بود توجه ویژه ای به به آستان مقدس داشتند.در این زمینه می توان به اقدامات شاه طهماسب اول صفوی اشاره کرد، وی که در طول دوران حکومت خود به زیارت این مکان می‌آمد در سال 944ه.ق ایوان و رواق و شبستان غربی و شرقی را درست کرد، همچنین دیگر شاهان صفوی، مانند شاه عباس اول، عباس دوم، طهماسب دوم از طریق فرمان ها و موقوفاتی که برای این مکان در نظر گرفتند اثرات ماندگاری بر جای گذاشتند.
در دوران قاجاریه نیز اقدامات مهمی در  در توسعه و نگه داری این مکان صورت گرفت که می‌توان به ساخت ضریح ،تزئین گنبد و ساخته شدن مناره ها و همچنین گسترش فضای آئینه کاری رواق های حرم اشاره داشت که عمده موارد مذکور در زمان فتحعلی شاه، محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار و صورت گرفت. همچنین در این دوران اول خط قطار در ایران برای حمل و نقل مسافران و زائران از میدان شوش تا حرم حضرت عبدالعظیم^(ع) کشیده شد که به ماشین دودی معروف است.
در دوران پهلوی، تغییر چندانی در بناهای آستان بوجود نیامد و صرفاً به تعمیر و ایجاد چند جاده كمربندی برای سهولت در رفت و آمد زایرین اكتفا شد.پس از پیروزی انقلاب اسلامی سازمان اداری و تشکیلاتی آستان با تغییراتی مواجه شد، در آغاز این امر از سوی امام خمینی^(ره)، یک هیئت پنج نفره به اسامی:شیخ احمد مولایی، آقا شیخ محمد باقر رفیعی(امام جمعه شهرری)، آیت الله سید علی غیوری، دکتر عنایت الله هدایتی و حاج قنبر کریمی تولیت آستان را به عهده گرفتند. سپس از سال 1369 بنا بر مفاد حکمی از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت الله محمد محمدی ری شهری تولیت آستان را به عهده گرفتند.تا این زمان به دلیل شرایط بحرانی اوایل انقلاب، اقدامات اساسی در جهت احیا و بازسازی حرم های مطهّر امكانپذیر نگشت، بلكه تا حدودی بعضی از سودجویان، به صورت بیرویه، درجهت ایجاد قبورجدید برآمدند. در مجموع وجود مقبره های غالباً متروك و بافت نامناسب اطراف حرم، وجهه ناخوشایندی به آستان بخشیده بود. ازسوی دیگر زائران از عدم وجود امكانات جانبی و رفاهی درشان آستان رنج می بردند و لازم بود این مجموعه مقدّس كه پذیرای تعداد زیادی زائر خارجی نیز بود، به شكل شایسته ای بازسازی گردد در همین راستا، طرح بزرگ ملّی- مذهبی توسعه آستان مقدّس و دیگر طرح های جانبی شامل پروژه های مهمّ، متنوّع كه دامنه آنها در بخش هایی علاوه بر ملّی بودن، گستره بین المللی را نیز شامل می شود آغاز شد. این طرح در زمینی به وسعت 60.000 متر مربع و درمجموع با زیربنای 120.000 مترمربع به شعاع 200 متری حرم مطهّر به اجراء درآمد و تاكنون، درحدود 98% ازكلّ طرح توسعه مورد بهره برداری قرارگرفته است.
در فروردین 1401 حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای سید علی قاضی عسگر، طی حکمی از سوی مقام معظم رهبری به سمت تولیت آستان مقدس منصوب شدند. ایشان با رویکردی نو و تلاشی مضاعف در این مدت کوتاه، اقدامات مهمی در زمینه امور آستان و شهرری را سامان دادند. یکی از علاقه مندی های تولیت محترم که بارها مورد تاکید ایشان قرار گرفته، تاریخ آستان و ری شناسی می‌باشد. در این راستا ضمن دیدار با ری شناسان زمینه های بسیار خوبی را برای فعالیت پژوهشگران محترم فراهم نموده اند و جشنواره علمی و فرهنگی «سیدالکریم^(ع) و شیخ البلاد» می‌تواند در این زمینه بسیار موثر واقع شود.